Szczególną uwagę pragnę zwrócić na negatywną postawę jaką często przejawiają uczniowie biorący udział w szkolnych zawodach sportowych. Celem nauczycieli wychowania fizycznego jest kształtowanie u uczniów postaw pozytywnych takich jak umiejętność współpracy w zespole , szacunek dla przeciwnika , a tym samym przygotowanie do rywalizacji opartej na zasadzie fair-play. Często jednak bywa tak , że emocje wyzwalające się podczas zawodów są tak silne , iż młodzi ludzie nie potrafią ich właściwie ukierunkować. Górę biorą odczucia negatywne. Są one spowodowane brakiem umiejętności rozwiązywania problemów oraz współpracy w grupie , mało rozwiniętą samokontrolą własnych zachowań , niskim poczuciem wartości , małą umiejętnością radzenia sobie z przeżywaniem silnych i negatywnych uczuć a zwłaszcza złości. Te negatywne odczucia np. po przegranym fragmencie gry , partii lub meczu często przeradzają się w agresję. Agresja to działania , których celem jest niszczenie , zadawanie bólu fizycznego poprzez: uderzenia , pchnięcia , kopnięcia , lub poważanie , wzgarda , wyzwiska , wyizolowanie z grupy – czyli zadawanie bólu psychicznego. Teoria powstawania zachowań agresywnych mówi o :
- Agresji instynktowej , która jako instynkt wrodzony jest wpleciona w rozwój człowieka
- Agresji frustracyjnej , pojawiającej się u człowieka w momencie napotkania oporu , trudności
- Agresji społecznej , której młodzi ludzie uczą się obserwując wzorcowe zachowania agresywne – podczas oglądania filmów akcji , programów telewizyjnych przepełnionych przemocą , obserwując wandalizm naszych pseudo kibiców , szczególnie podczas meczów piłki nożnej i wreszcie zbierając własne doświadczenia , oraz naśladując agresje i przemoc w rodzinie , gdzie często panuje chaos , a ojciec i matka nie spełniają właściwie swojej roli.
Frustracja , czyli odczucia spowodowane niemocą sprostania zadaniu przeradzają się w nadmierną uległość , która potem może być wykorzystana przez tych "twardych" lub w agresję. Frustracja ogarniająca młodego człowieka w czasie rozgrywek sportowych z reguły jest wynikiem braku umiejętności , które pozwoliłyby osiągnąć cel , jakim jest zwycięstwo ( chociaż uczniowie tego nie rozumieją ). Obserwując sfrustrowanego , zdeterminowanego , często krzyczącego trenera - nieświadomie wzorują się na nim. Swoje frustracje wyładowują , stosując elementy agresji na kolegach z zespołu , przeciwnikach , sędziach. Zasada: dzieci nie słuchają starszych , ale ich wiernie naśladują – przenosi niedobre nawyki z pokolenia na pokolenie. My , nauczyciele wychowania fizycznego mamy najbliższy kontakt z młodzieżą i powinniśmy to wykorzystać w umiejętny sposób. Naszym obowiązkiem jest wspomagać rozwój młodzieży , tworzyć korzystne warunki dla samorozwoju i samodoskonalenia; rozbudzać ich motywację wewnętrzną , pozytywne emocje , inicjatywę oraz twórczość , nieść pomoc w budowaniu własnej samooceny. Jedną z dróg do budowania właściwej postawy sportowca – zawodnika jest wpajanie zasady fair-play , zasad kultury ba boisku , wyciszanie emocji poprzez dyskusję , wprowadzenie elementów negocjacji i mediacji. Zobowiązani jesteśmy do sprawiedliwego oceniania i sędziowania zawodów oraz stwarzania atmosfery rywalizacji połączonej z zabawą , która pozwoli wyładować nadpobudliwość dzieci w akcji sportowej a nie po zawodach , np. w szatni. W powstawaniu agresywnych zachowań dużą rolę odgrywa nasza reakcja i stosunek do nich. Kiedy uczeń widzi , że za swoje agresywne zachowanie nie ponosi żadnych konsekwencji i nie dostrzega wyraźnej dezaprobaty ze strony opiekunów to czuje jak gdyby pozwolenie na powielanie podobnych zachowań. Jeżeli koledzy widzą , że agresor czuje się "ważny" , bo dorośli nie zwracają uwagi na jego złe zachowanie , istnieją duże prawdopodobieństwo , że zaczną zachowywać się podobnie. Uczmy więc młodzież , że sport to walka z przeciwnikiem , ale i własnymi słabościami. Opracowała: mgr Małgorzata Araszkiewicz |